4 mei: niet de Duitsers maar de nazi’s

Afgelopen week stond in het teken van herdenken van oorlogsslachtoffers en vieren van de vrijheid. Het verhaal van de Tweede Wereldoorlog is van grote invloed op onze samenleving en het moet doorverteld worden aan de volgende generatie. Daar zijn we als ouders ook verantwoordelijk voor. Tegelijkertijd zijn we ook verantwoordelijk voor de manier waarop we dit doorvertellen.

Het waren de Duitsers

In veel televisieprogramma’s en geschiedenisboeken gaat het over de Duitsers die een groot deel van Europa bezetten en systematisch diverse bevolkingsgroepen uitmoordden. Dit wordt van generatie op generatie doorverteld. Wat er vaak vergeten wordt bij te vertellen is dat de meeste Duitsers zelf ook slachtoffer waren. Het niet meewerken aan het Derde Rijk kon resulteren in een kogel door je hoofd en anders was er wel de honger en armoede die je dwongen om mee te werken aan iets waar je niet achter stond.

Over één kam

Als we nu vertellen over de oorlog, dan lijkt het vaak alsof we de Duitse bevolking allemaal over één kam scheren, wat natuurlijk hartstikke fout is. Maar het is zo makkelijk om het zo uit te leggen, het scheelt zoveel details die je moet vertellen aan je kinderen, zeker als je zelf ook niet alles helemaal precies weet. Hoewel ik als klein jongetje een fascinatie had voor het leger en me verdiepte in de verhalen, moet ik eerlijk bekennen dat ik het ook allemaal niet precies weet. Sterker nog, met wat ik wel weet vind ik het lastig om er een goed verhaal van te maken naar onze vijfjarige.

Begrip van tijd en grens

Zelf zeg ik het ook, de Duitsers deden… Op Bevrijdingsdag liep ik samen met een vriend over een strandje bij ons dorp. Ongemerkt liepen we Duitsland binnen, zo dicht aan de grens wonen we. Al pratende besefte ik me dat het zo lastig is om er een goed verhaal van te maken voor mijn jongens. Liam vindt het bijvoorbeeld geweldig om aan de nummerborden van auto’s aan te geven of ze uit Nederland of Duitsland komen. Het begrip van landgrenzen kent hij nog niet goed, net als tijdbegrippen. Ja ok, hij weet ongeveer wat een uur is of een dag, maar dat iets 70 jaar geleden gebeurd is, dat is niet helemaal te snappen. “Was dat dan vorig jaar, toen ik klein was?” Dat zijn opa nog net niet geboren was levert de al de vraag op hij hijzelf er dan al wel was.

Besmet met toen?

Dat de gebeurtenissen lang geleden zijn gebeurd is dus lastig in te denken. Welke gruwelijke details erbij horen, laten we ook nog even achterwege, dat komt later wel. Dat de huidige inwoners van Duitsland, degene waar hij mee te maken krijgt, de oorlog zo goed als niet meer meegemaakt hebben, maakt dat zij niet besmet moet raken met de gebeurtenissen van toen. Deze Duitsers zijn niet verantwoordelijk voor wat er destijds gebeurd is. Dit is iets wat ik hem heel goed wil gaan bijbrengen.

Ik weet nog goed dat mijn beeldvorming destijds wel beïnvloed werd door datgene wat ik destijds las. ‘Die stomme Duitsers’. Dat er tegelijkertijd ook nog een voetbalhaat tussen de beide landen afspeelt maakte het helemaal lastig: zie je wel, die Duitsers!

Nederlanders waren ook fout

Eerder deze blog schreef ik het al, de inwoners van ons buurland waren niet allemaal schuldig. Slechts een deel ervan dat het nazisme aanhing was verantwoordelijk voor de ellende. Kijkend naar Nederland dan hadden we hier ook geen lieverdjes rondlopen. De NSB hielp de nazi’s maar wat graag bij het oppakken van ‘schuldigen’. We moeten de vinger dan ook naar de verraders onder ons wijzen. Ook nu geldt weer dat die zo goed als uitgestorven zijn.

Ik wil niet dat…

Ik wil niet dat de verhalen over de ‘Duitsers’ een verkeerde beeldvorming geven bij mijn kinderen. Dat ze geen afkeer/haat gaan krijgen aan anderen door datgene wat een ander ooit heeft gedaan. Dat we een vijandigheid in stand gaan houden waardoor ruzies weer op kunnen laaien. Ik wil niet datzelfde als wat er in andere landen wel gebeurt: oorlogen waarvan huidige generaties totaal niet meer weten waarom het nu eigenlijk begon, maar die enkel door duren om wat er doorverteld wordt.

Hoe ik het mijn kinderen wel moet vertellen, daar ben ik nog niet over uit. Daar heb ik een jaar voor om over na te denken, want tot de volgende 4 mei zal het wat minder actueel voor de kinderen zijn.

profielfoto author maarten

Schrijver: Maarten Fest

Geboren in 1982, getrouwd met Chantal en samen hebben wij twee zoontjes (2013 en 2016). Oprichter en eigenaar van Papa's wereld.

Leave a Comment

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *